Czy plac zabaw dla niepełnosprawnych i integracyjny oznacza to samo?

W pierwszym odbiorze może wydawać się, że plac zabaw dla niepełnosprawnych oraz integracyjny plac zabaw to synonimy. Okazuje się jednak, że to pojęcia zupełnie inne, określające dwa różne rodzaje aranżacji. Co więc je różni?

Zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego, aranżacja przestrzeni rekreacyjnej nie powinna różnicować możliwości dostępu dla użytkowników o określonym poziomie sprawności. Dostępność więc to uwzględnianie nie tylko potrzeb osób poruszających się na wózku (dzieci i dorosłych), ale i tych, którzy korzystają ze wszystkich urządzeń wspomagających mobilność, osób z niepełnosprawnością wzroku (niewidomych i słabowidzących) i słuchu (niesłyszących i słabosłyszących), wszystkich z innymi rodzajami niepełnosprawności, czasowo niepełnosprawnych, kobiet w ciąży, osób starszych na równi z osobami pełnosprawnymi.

Kompletny projekt placu zabaw powinien zawierać nawierzchnie, wyposażenie w urządzenia, aranżację zieleni, infrastrukturę wypoczynkową (ławki, altanki) oraz dodatkową (tablice informacyjne, kosze na śmieci, stojaki na rowery itd.). W każdym wskazanym aspekcie oraz w połączeniu ich wszystkich w całość, można projektować albo dostępnie albo wykluczająco.

Łącz zamiast dzielić

Plac zabaw zaprojektowany zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego w równym stopniu uwzględnia potrzeby użytkowników o różnym poziomie sprawności, oferując, poza dostępną nawierzchnią, wyposażenie, z którego mogą skorzystać wszystkie (lub więcej niż jedna) grupy użytkowników, bawiąc się razem, a nie obok siebie. Może więc nosić miano przestrzeni integracyjnej, dostępnej, inkluzywnej.

Plac zabaw przeznaczony dla osób niepełnosprawnych, nie stanowi przestrzeni integracyjnej. Jest aranżacją uwzględniającą potrzeby wyłącznie osób z  niepełnosprawnościami (różnego rodzaju), czyli odwróceniem sytuacji, gdy plac zabaw wyposażony jest wyłącznie z uwzględnieniem potrzeb osób pełnosprawnych. Jest z założenia błędem projektowym, który dzieli uczestników zabawy, zamiast ich łączyć. Taka aranżacja stanowi więc przykład wykluczenia określonej grupy użytkowników i nie powinna mieć miejsca.

Dostępność się opłaca!

Przestrzeń zaprojektowana i wyposażona w urządzenia integracyjne daje wiele korzyści, przede wszystkim dla użytkowników, ale także jest słusznym kierunkiem, ponieważ:

- pozwala inwestorowi na oszczędność – nie trzeba kupować podwójnego wyposażenia, które jest dostosowane do potrzeb określonej grupy. Nie potrzeba dodatkowej przestrzeni. Na tej samej, posiadanej przestrzeni lepiej zainstalować jeden zestaw urządzeń, który będzie atrakcyjny dla wszystkich użytkowników, bez względu na ich sprawność.

- wspomaga proces włączenia społecznego – dzieci nie znają granic, barier ani uprzedzeń. Bawiąc się jednocześnie z osobami pełnosprawnymi i z niepełnosprawnością, kształtują pozytywne wzorce, uczą się empatii, akceptacji, szacunku i współpracy.

- pozwala inicjować pozytywne zmiany w skali osiedla, miasta, województwa i kraju – pokazuje, że akceptacja i projektowanie uniwersalne jest standardem. W Polsce wiele placów zabaw jest wciąż niedostępnych lub zaprojektowanych błędnie – pozornie dostępnych lub wręcz wykluczających. Czas to zmienić!