Jak wybrać urządzenie na plac zabaw bez barier?

Oferta rynkowa urządzeń dedykowanych na integracyjne place zabaw oraz wspierająca zabawę osób z niepełnosprawnością stopniowo się powiększa.  Na  co zwrócić uwagę projektując i wybierając urządzenia do montażu na placu zabaw?

Zabawa na świeżym powietrzu powinna być dostępna dla wszystkich dzieci, niezależnie od poziomu ich sprawności. Warto więc projektować w taki sposób, aby łączyć, a nie dzielić. W teorii wydaje się być to jasne, jednak przechodząc do szczegółów, może pojawić się szereg pytań.

Dla kogo?

Integracyjny plac zabaw z założenia ma być dla wszystkich. Co to jednak oznacza w praktyce? Oznacza to, że zarówno urządzenia, jak i cała aranżowana przestrzeń placu zabaw, projektowane są zgodnie z zasadami  projektowania uniwersalnego, czyli dostępne dla użytkowników bez względu na poziom ich sprawności.

Sprawność ta może różnić się ze względu na wiek oraz stan zdrowia zarówno użytkowników (dzieci), jak  i opiekunów (rodzice, dziadkowie, opiekunowie). Infrastruktura i organizacja przestrzeni powinna więc sprzyjać ich zróżnicowanym potrzebom. Może okazać się jednak, że nie wszystkie urządzenia nadają się ostatecznie dla wszystkich. Warto jednak dobierać je w taki sposób, aby łączyły w sobie jak najwięcej możliwości. Faktyczna integracja występuje wówczas, gdy użytkownicy mogą  korzystać z tego samego urządzenia, razem, w równym stopniu, bez względu na poziom sprawności.

Jeżeli chodzi o potrzeby wynikające z niepełnosprawności, to jest to przede wszystkim grupa niepełnosprawności ruchowych, czyli osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, chodzące przy balkonikach, przy pomocy pionizatora, o kulach. Drugą grupą, na którą powinno się zwrócić uwagę są osoby niedowidzące lub niewidome oraz niedosłyszące i niesłyszące. Kolejni użytkownicy to dzieci z zaburzeniami intelektualnymi, rozwojowymi i sensorycznymi (np. zespół Downa, autyzm i pokrewne problemy).

Warto pamiętać, że uczestnikami zabawy mogą być też osoby dorosłe – rodzice lub opiekunowie, którzy sami, dotknięci niepełnosprawnością mają pełnosprawne dziecko, które chce zabawy z rodzicem lub opiekunem.

Na miarę przestrzeni

Zagospodarowanie placu zabaw musi być dopasowane do istniejącej przestrzeni. Placów zabaw nie można łączyć w bezpośredni sposób z siłowniami zewnętrznymi, strefami street workout, parkour, skateparkami oraz boiskami. Przestrzenie te muszą być  od siebie odizolowane przestrzennie lub z wykorzystaniem ogrodzeń lub elementów krajobrazu.

Bardzo ważną kwestią jest pamięć o „strefie bezpieczeństwa”, czyli przestrzeni, którą posiada każde urządzenie. W przypadku urządzeń statycznych, zazwyczaj jest to 1,5 m od wszystkich krawędzi zewnętrznych urządzenia.  W przypadku urządzeń, w których występuje ruch wymuszony (huśtawki, karuzele), przestrzeń ta jest relatywnie większa. Strefy bezpieczeństwa urządzeń nie mogą nachodzić na siebie ani na ciągi komunikacyjne.

Na etapie projektowania należy więc ustalić, jaką dane urządzenie posiada strefę bezpieczeństwa, ponieważ może to wpłynąć drastycznie na ostateczny kształt projektu i możliwości wyposażenia placu zabaw.

Osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi, zależnie od wybranych urządzeń, mogą potrzebować dodatkowych podjazdów lub strefy, w której opiekun może pozostawić wózek (w przypadku wyjęcia dziecka) oraz rzeczy osobistych.

Bezpieczeństwo

Wybierane urządzenia na plac zabaw muszą być zgodna z normą PN-EN 1176. W przypadku siłowni zewnętrznej, należy powołać się na zapisy normy EN 16630:2015. Jeżeli chodzi o place zabaw szczególnie gdzie są urządzenia dla osób na wózkach inwalidzkich, nie zawsze możliwe jest spełnienie wymagań normy (np. w przypadku huśtawek, gdzie zawsze będzie występowało ryzyko  ścinania pomiędzy podjazdem a platformą do huśtania). Należy więc w szczególny sposób zwracać uwagę na kwestie certyfikatów urządzeń w kontekście ich przeznaczenia (szczególnie w przypadku publicznych placów zabaw, nie zlokalizowanych przy ośrodkach specjalnych).

Jeżeli chodzi o możliwość zabezpieczania urządzenia przed użyciem przez osoby niepowołane (kłódka, która w wielu przypadkach może być wymogiem),

Ważne materiały

Materiały do wytworzenia urządzeń powinny być (zgodnie z normą PN-EN 1176) dobrane i zabezpieczone w taki sposób, aby wytworzona z nich konstrukcja nie uległa naruszeniu przed następną, odpowiednią  kontrolą konserwacyjną (na skutek użytkowania zgodnie z przeznaczeniem oraz działania warunków atmosferycznych). Ma to  szczególne znaczenie w kontekście ryzyka na placu zabaw, ponieważ uszkodzone materiały mogą spowodować ryzyko, którego dziecko  nie jest w stanie przewidzieć i ulec wypadkowi.

Materiały muszą być bezpieczne dla użytkowników, nie toksyczne. Warto zwrócić też uwagę na odporność na potencjalny wandalizm, ponieważ uszkodzenia mechaniczne, celowe, powstałe na skutek wykorzystania niezgodnego z przeznaczeniem, są wyłączone z napraw gwarancyjnych. Wybierając więc urządzenia wytrzymałe i solidne, ogranicza się koszty ich konserwacji i nieplanowanych napraw oraz, co najważniejsze, zapewnia bezpieczne miejsce zabawy dla użytkowników o rożnej sprawności.

Do  koloru

Wybierając urządzenie na istniejący już plac zabaw lub projektując nowy, warto dowiedzieć się, czy dostawca oferuje możliwość wyboru koloru. Plac zabaw co do zasady powinien być kolorowy i wesoły, jednak zbytnie przeładowanie kolorami może być dla użytkowników męczące lub wręcz nieczytelne (szczególnie dla dzieci o specjalnych potrzebach). Niektórzy użytkownicy (autyzm i pochodne), będą potrzebować kolorystyki spokojnej, stonowanej, unikania nadmiernej stymulacji zmysłów.

Warto zwrócić uwagę na możliwość oznaczenia konkretnym kolorem miejsc newralgicznych na urządzeniach w celu poprawienia intuicyjności obsługi, szczególnie dla użytkowników z niepełnosprawnościami. Chodzi o wyróżnienie elementów ruchomych, istotnych pod względem funkcjonalnym (uruchomienie, zatrzymanie).

Ile to kosztuje?

Urządzenia integracyjne na plac zabaw mogą być droższe niż standardowe wyposażenie placu zabaw wyłącznie dla osób pełnosprawnych. Dlaczego? Ponieważ proces ich powstawania: projektowania i  testowania, jest znacznie dłuższy niż urządzeń standardowych. Nie warto jednak szukać urządzeń najtańszych, lepiej zainwestować w ich mniejszą liczbę, ale o unikalnej funkcjonalności łączącej potrzeby wszystkich użytkowników placów zabaw, niezależnie od ich sprawności.

Warto sprawdzić ceny u producenta lub dystrybutora, przed dodaniem urządzeń do kosztorysu, potwierdzając ją otrzymaną ofertą. W ofercie podany zostaje termin obowiązywania ceny. Ponieważ ceny mogą ulegać sezonowym zmianom, należy ustalić z dostawcą właściwy termin obowiązywania oferty, zgodny z faktycznym terminem realizacji zakupów urządzeń.

Zazwyczaj osobno podawana jest cena urządzenia oraz montaż  i transport. Aby uniknąć niespodzianek i dodatkowych kosztów, które mogą spowodować przekroczenie budżetu przy realizacji, należy pytać dostawcę urządzeń o wszystkie koszty.